Czym są markery nowotworowe?

Diagnoza nowotworowa brzmi jak wyrok. Szacuje się, że nowotwory złośliwe są w naszym kraju drugą najczęstszą przyczyną zgonów. Rok rocznie na raka umiera około 96 tys. Polaków, co oznacza, co stanowi 25 proc. wszystkich zgonów. Jak wcześnie diagnozować raka i jakie znaczenie mają przy tym markery nowotworowe?

Czym właściwie jest rak?

Pod pojęciem rak czy nowotwór należy rozumieć nieprawidłową tkankę, która rozrasta się w organizmie w sposób nieplanowany i nieskoordynowany z pozostałymi tkankami. Czasem rak rozwija się całymi latami i trudno na tym etapie zauważyć, że w organizmie dzieje się coś nieprawidłowego. Zmiany towarzyszące nowotworom są nieswoiste i nie można ich powiązać w sposób jednoznaczny właśnie z nimi. Zalicza się bowiem do nich gwałtowną utratę masy ciała, bóle w różnej lokalizacji, gorączkę, ogólne osłabienie organizmu, występowanie obrzęków i zażółcenia skóry, krwawienia czy gromadzenie się wody w jamach ciała. W przypadku nowotworów atakujących konkretne układy ustrojowe, objawy rozwijającego się raka mogą być zupełnie inne.

Jak najszybsze rozpoznanie nowotworu

Lekarze są zgodni co do tego, że szybka diagnoza pacjenta onkologicznego pozwala w większości przypadków na jego pełne wyleczenie. Sama terapia nie musi być w takim przypadku bardzo inwazyjna i daje szansę na powrót do pełni zdrowia.

Jednym ze sposobów szybkiej diagnozy nowotworów jest badanie markerów nowotworowych. Pod pojęciem tym należy rozumieć wszelkie substancje, których obecność lub stężenie pozostaje w ścisłym związku z rozwojem nowotworu w organizmie człowieka.

Markery nowotworowe produkowane są przez komórki raka i wydzielane do płynów ustrojowych. Mogą one być wykrywane w badaniach histologicznych. Najczęściej wykorzystywane są przy tym markery krążące we krwi. Markery nowotworowe można podzielić na kilka grup:

• antygeny łożyskowe,
• antygeny płodowe i zarodkowe,
• antygeny swoiste dla proliferujących komórek nowotworowych,
• antygeny apoptozy i obumierania komórkowego,
• hormony polipeptydowe wytwarzane ekotopowo przez nowotwory,
• inne substancje wydzielane przez komórki nowotworowe.

Regularne, zgodne ze wskazaniami onkologa badanie markerów nowotworowych pozwala wykryć, czy proces choroby nowotworowej został zahamowany, a markery wróciły do normy, czy też cały czas się rozwija. Jeśli nastąpi nagły wzrost markera w osoczu po leczeniu radykalnym, jest to sygnał wznowienia procesu nowotworowego. W przypadku niewielkich wzrostów najczęściej oznacza to wystąpienie chorób zapalnych u pacjenta.