Przebieg zapalenia spojówek i rodzaje infekcji

Po przedostaniu się patogenu przez zewnętrzną warstwę ochronną pojawia się reakcja zapalna. Dochodzi do fagocytowania i wydzielenia mediatorów reakcji zapalnej przez pobudzone przez zapalenie makrofagi, komórki dendrytyczne oraz tuczne. Następuje lokalne rozszerzenie naczyń krwionośnych i pojawienie się tak zwanych cząsteczek adhezyjnych (adhezyna to białko, które uczestniczy w procesie przylegania komórek do siebie) na komórkach śródbłonka samych żyłek.

Przebieg zapalenia spojówek może być ostry, podostry lub też przewlekły. Istnieje natomiast główny podział na trzy grupy:
– zapalenie spojówek autoimmunologiczne,
– zapalenie spojówek niezakaźne,
– zapalenie spojówek spowodowane infekcją – wyróżnia się zakażenia bakteryjne, wirusowe, chlamydiami, grzybicze oraz pasożytnicze.

Bakteryjne zapalenie spojówek

Stan zapalny powodowany jest przez różne rodzaje bakterii, np.:

– gronkowca (Staphylococcus aureus oraz epidermidis),
– paciorkowca (Streptococcus pyogenes),
– dwoinkę zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae),
– dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrheae),
– maczugowca (Corynebacterium diphtheriae),
– pałeczkę influency (Haemophilus influenzae),
– pałeczkę dwoistą Moraxa-Axenfelda (Haemophilus duplex).

Objawy bakteryjnego zapalenia spojówek:

– obrzęk oraz przekrwienie spojówek (zazwyczaj infekcja obejmuje obie spojówki, która może atakować każdą z nich w innym czasie),
– obrzęk powiek,
– ropna bądź śluzowo-ropna wydzielina w worku spojówkowym,
– wybroczyny w spojówce,
– przy infekcji spowodowanej maczugowcem w spojówce występują błony w kolorze szaro-żółtym.

Leczenie infekcji:
– roztwory antybiotyków albo sulfonamidów podawane są do worka spojówkowego (uprzednio oczyszczonego z ropnej lub ropno-śluzowej wydzieliny) w formie maści oraz kropli.

Wirusowe zapalenie spojówek

Przyczyną większości stanów zapalnych spojówki wywołanych infekcjami wirusowymi są adenowirusy. Infekcja jest postępująca i atakuje najpierw jedno oko, a później po pewnym czasie drugie. Zdarzają się także zapalenia opryszczkowe (wirus Herpes simplex), zapalenia towarzyszące półpaścowi (wirus Varicella-zoster)

Objawy wirusowego zapalenia spojówek:

– silny obrzęk spojówek,
– swędzenie i dyskomfort z uczuciem obecności obcego ciała,
– zapalanie rogówki (okrągłe zmętnienia) po ok. tygodniu od infekcji – dochodzi do światłowstrętu, bolesności, łzawienia oraz zwężenia szpary powiekowej.

Leczenie infekcji wirusowej:
– podawane są miejscowo środki odkażające, aby infekcja nie przerodziła się w postać bakteryjną; ze względu na wysoką zakaźność zalecane jest ścisłe z rygorystycznymi zasadami higieny postępowanie, m.in. używanie osobnego ręcznika, mydła, pościeli, częste mycie rąk.

Zapalenie spojówek wywołane Chlamydią

Drobnoustroje o nazwie Chlamydia żyją i rozmnażają się wewnątrz komórki. Odpowiedzialna za zakażenie kontaktowe jest charakterystyczna wydzielina. Chlamydia powoduje jaglicę, która jest ciężką postacią zapalenia spojówek i może prowadzić do ślepoty. Schorzenie to było niegdyś charakterystyczne dla społeczeństw żyjących w niskim standardzie i poziomie higieny. Problem choroby dotyczył głównie Azji, Europy, Ameryki Północnej, a obecnie jest to przede wszystkim Afryka, również Azja oraz Ameryka Południowa. Za roznoszenie zakażenia odpowiedzialne są pospolite muchy.

Objawy zakażenia spojówki Chlamydią:

– pierwszymi objawami są grudki (jagiele) pojawiające się w okolicach spojówki powiekowej oraz gaikowej,
– nacieki i brodawki, które przekształcają się przewlekły stan zapalny, prowadzący do bliznowacenia.

Leczenie zakażenia:

– ogólne oraz miejscowe podawanie antybiotyków,
– przestrzeganie higieny,
– przy wtrętowym zapaleniu spojówek (u noworodków – zakażenie dostaje się przez drogi rodne, u dorosłych – następstwo zakażenia wydzieliną z organów płciowych lub też zakażeniem podczas korzystania z kąpielisk publicznych) podaje się miejscowo antybiotyki w formie kropli i maści, w niektórych przypadkach konieczne jest też ogólne podawanie antybiotyków.

Grzybicze zapalenie spojówek

Infekcja grzybicza jest stosunkowo rzadką przyczyną zapalenia spojówek. Za nią odpowiedzialne są z reguły drożdżaki (Candida albicans) oraz kropidlaki (Aspergillus).

Leczenie grzybiczego zapalenia spojówek:
– jest trudne do rozpoznania i często jego diagnoza wynika z nieefektywnego leczenia antybiotykami oraz sulfonamidami; w kanalikach łzowych obecne są białawe złogi; w terapii leczniczej podawane są leki przeciwgrzybicze w formie maści albo kropli.

Pasożytnicze zapalenie spojówek

Ten rodzaj schorzenia nie występuje w naszym kraju, a jest charakterystyczny dla Afryki, Ameryki Środkowej oraz Południowej.